Geschreven in een ander tijdperk.

Maar nogal wat mensen vragen mij nu de tekst op te sturen, omdat ze hem nogeens willen lezen.

Hierbij dan de Preek van de Leek, zoals gehouden in Doesburg, 2 februari 2020. 

Zusters en Broeders,

Zoals u misschien wel weet is momenteel de Grote Suriname Tentoonstelling te zien in de Nieuwe Kerk op de Dam in Amsterdam. Vandaag zou het de laatste dag zijn, maar vanwege ongekend succes is de duur van de tentoonstelling met een maand verlengd wordt tot 1 maart. Het is een indrukwekkende expositie, die de bezoeker meeneemt, beginnend bij de oorspronkelijke bevolking, met een prachtig top-stuk, een pre-colombiaans Indiaans masker, via de Europese kolonisatoren, via de tot slaaf gemaakten uit Afrika en -na de afschaffing van de slavernij- langs de contractarbeiders uit India, Indonesië, China, naar het heden.

Dat heden wordt getekend door de decembermoorden, de binnenlandse oorlog, met een indrukwekkende opstelling van kunstenaar Marcel Pinas en zo door naar de actualiteit.

Het is een mooie tentoonstelling met veel oog voor kleur en cultuur.

Ik werd er om voor te lezen uit het boek met Anansitori's, dat mijn vader, Johan Ferrier, die een meesterverteller was, heeft opgesteld. Anansi tori's zijn verhalen (toris, verSurinaamsing van het Engelse story) over de slimme Spin Anansi. Deze verhalen zijn meegekomen uit Afrika, met de tot slaaf gemaakten. Het zijn verhalen die moed gaven, verhalen van protest, zonder dat de plantage-eigenaren dat door hadden.

En steeds weer is in die verhalen de spin Anansi, dat kleine onooglijke insect, uiteindelijk zelfs de machtige Koning Leeuw, of zelfs de sterkste Olifant of Walvis te slim af is.

De boodschap is duidelijk: ook al ben je klein en onooglijk en denken anderen dat je niets voorstelt, je hebt altijd nog je eigen waarde, je creativiteit, waardigheid en dus kansen.

Anansi, dat kleine onooglijke diertje, is daarbij het enige wezen op aarde, dat is in staat is draden te maken en zo verbindingen te leggen, het enige wezen dat hemel en aarde kan verbinden.

In de tekst uit Lukas, zien we hetzelfde patroon: de farizeeër voelt zich superieur en denkt dat hij aan de goede kant staat.

Ik denk dat u en ik, wij allemaal, hiermee in ons persoonlijk leven wel ervaring hebben: aan de kant geduwd worden, letterlijk of figuurlijk, door mensen die denken dat zij het voor het zeggen hebben. Omdat zij, vanwege hun bezit, hun positie, hun etniciteit, religie, opleiding, plaats waar ze wonen, seksuele geaardheid of wat dan ook, denken dat zij de maat der dingen zijn.

Van 2013 tot 2018 hebben Tjeerd en ik in Hong Kong gewoond. U kunt zich voorstellen dat we de ontwikkelingen van protest tegen de toenemende invloed van China, op de voet volgen. Hoe mensen daar de straat op gaan om óp te komen voor waarden die wij hier in Europa -en breder: in democratische landen-, vanzelfsprekend vinden. 

Onafhankelijke rechtspraak, vrijheid van meningsuiting, gelijkwaardigheid en respect voor mensenrechten.

Deze week stonden we stil bij Holocaust Memorial Day. En dit jaar herdenken we dankbaar 75 jaar vrijheid, na de afschuwelijke gebeurtenissen van de holocaust en de tweede wereldoorlog.

Omdat het belangrijk is te blijven herinneren. Op een van de muren van Auschwitz staat een tekst van de Spaans Amerikaanse schrijver en dichter George Santayana: “Zij die zich het verleden niet herinneren, zijn gedoemd het opnieuw door te maken”.

Waarden waarvan wij denken dat die vanzelfsprekend zijn, blijken dat niet te zijn. We beloofden 75 jaar geleden “Nooit Meer”, maar we zijn die belofte niet nagekomen. Want het is opnieuw gebeurd, in Rwanda, waar Hutu's bepaalden dat Tutsi's minderwaardig waren en hen kakkerlakken noemden. Het gebeurt in Myanmar, waar de Birmese meerderheid meent dat Islamitische minderheid, de Rohingya geen mensen zijn. Het gebeurt in vluchtelingenkampen, over de hele wereld en het gebeurt nu, nu achterdocht en gevoelens van superioriteit aangewakkerd worden door het Corona virus en mensen van Aziatische afkomst met discriminerende opmerking geconfronteerd worden, behandeld worden als minderwaardig.

Het gebeurt op al die plekken waar mensen menen dat zij de maat der dingen zijn en daarom het recht hebben anderen als minderwaardig te behandelen.

In de vijf jaar dat Tjeerd en ik in Hongkong gewoond hebben, hebben wij ons erover verbaasd, dat er zo weinig werkelijke belangstelling is, vanuit NL, Europa voor wat er in China,

en breder: in Azië, gebeurt. Men kijkt alsmaar naar de Verenigde Staten en staat met de rug naar Azië. Dat is niet zo verstandig, want we hebben gezien en ervaren in Hong Kong, hoe snel onze wereld aan het veranderen is.

Waar we het net over hadden, hoe in intermenselijke verhoudingen sommigen menen de maat der dingen te zijn, zien we eigenlijk ook in de verhoudingen tussen landen en continenten.

Net zoals mensen zich, vanwege bezit, positie, opleiding of wat dan, superieur en de norm voelen, zijn er ook landen en continenten die menen dat zij de maat der dingen zijn.

Dat zij het voor het zeggen hebben vanwege hun positie in de wereld, hun economische, politieke of militaire macht, hun democratische waarden. Omdat zij denken dat uiteindelijk, iedereen zal verlangen naar de waarden en de weelde die voor hen de norm is.

Maar onze wereld verandert snel.

Wie voetstoots aanneemt dat, uiteindelijk, de op democratische waarden gebaseerde wereld de maat der dingen is, kan bedrogen uitkomen.

Dit gezegd hebbende rijst natuurlijk de vraag: wat nu? wat is wijsheid?

Voor het beantwoorden van die vraag grijp ik terug op de Bijbelteksten die we zonet gelezen hebben en als ik die relateer aan mijn eigen, persoonlijke ervaringen, opgroeiend in Suriname, wonend in Europa, Latijns Amerika en Azië, werkend in verschillende contexten ligt voor mij het antwoord in het werkelijk interesse hebben in elkaar. Geïnteresseerd zijn in de vraag: wie is de ander. Dat geldt voor de intermenselijke relaties maar evenzeer voor de verhoudingen tussen landen en continenten.

Wat dat laatste betreft, de verhouding tussen landen, Tjeerd en ik geven regelmatig lezingen en we bezoeken kerken om te vertellen van onze ervaringen in China. Ons pleidooi is steeds: mensen open je ogen. Zie wat er gebeurt, nu China de tweede wereldeconomie is, een land met een cultuur van meer dan 5000 jaar oud en dat ernaar streeft haar rechtmatige plaats in de wereld in te nemen en volgens de Chinese cultuur is dat in het centrum van de wereld.

En zorg dat je voorbereid bent. Niet je door angst laten leiden, maar door kennis over China te vergoten en op grond daarvan een eigen agenda op te stellen. Weten wat wij, als Europese landen en liefst, als landen die op democratische waarden gebaseerd zijn, willen in de relatie met China, en breder, met Azië.

Geen land, geen continent, geen politiek systeem, kan zich in het huidig tijdsgewricht nog erop beroepen de maat der dingen te zijn.  

Datzelfde geldt voor de persoonlijke verhoudingen, de relaties tussen mensen. Voor mij is het duidelijk: als wereldburgers, hebben we elkaar harder nodig dan ooit tevoren. De uitdagingen waar we voor staan, zoals mondiale onrust, migratie, klimaatverandering, epidemieën, vragen een collectieve inzet.

En vragen dus, dat wij mensen ons werkelijk verbonden voelen met elkaar, zonder gevoelens van superioriteit of van inferioriteit, zonder te denken dat wie dan ook de norm is.

Ik ben regelmatig voor allerlei activiteiten bij de Grote Suriname Tentoonstelling geweest en iedere keer als ik er ben valt het mij weer op, dat mensen eigenlijk heel weinig weten van Suriname.

Dat ze verbaasd en onder de indruk zijn van het multiculturele en multireligieuze karakter van de Surinaamse samenleving. En dan wordt mij vaak gevraagd hoe het toch komt dat in Suriname diversiteit wel een bron van kracht is, terwijl het op zoveel plekken in de wereld tot ellende en zelfs oorlog leidt.

Dat komt, is mijn ervaring, door het besef dat er was in Suriname, dat men elkaar nodig had. Om, indertijd na het instorten van de plantage economie, het land op te bouwen, waren alle krachten nodig. Niemand kon zich permitteren zich superieur of inferieur te voelen aan de ander, er was geen leidende cultuur, maar er moest een cultuur van gemeenschappelijkheid ontstaan. Gebaseerd op respect en wederzijds begrip. En die kan alleen ontstaan als je werkelijk geïnteresseerd bent in elkaar.

Zusters en broeders, aan te begin van deze dienst zongen we: wat doe ik nu ik Christus ken. De schrijver van het lied heb ik in Brazilië persoonlijk ontmoet en hij vertelde mij hoe hij dit lied schreef, als student, uit een gegoede familie. Als jonge idealist hij was op pad gegaan, eerst naar arme delen van zijn stad en later van zijn land.

Hij maakte de ellende mee van de mensen, maar hij kwam er ook tot geloof, omdat hij ‘geïnfecteerd' raakte, zoals hij zelf zei, door het vertrouwen van juist die mensen, in God en Jezus, omdat zij zich door hen gezien en geaccepteerd wisten, zoals ze zijn. Niets meer en niets minder.

Net als de tollenaar in Lucas.

Wat doe ik nu ik Christus ken? Vroeg hij zich af.

Ik denk dat de grote opdracht van onze tijd is ons bewust te zijn van de waarde van democratie en vrijheid. En het besef dat die niet vanzelfsprekend zijn. Dat wij, en wat mij betreft geldt dat zeker voor ons, mensen die Christus kennen,  daarvoor op moeten komen, spreken van en voor vrijheid en democratie. Voor mij begint dat met elkaar zien en accepteren zoals we zijn -en voor wat we zijn: allemaal mensen.  Het begint met nieuwsgierigheid, werkelijke interesse in wie de ander is.

Het begint met stoppen met het snelle oordelen, en ver-oordelen, het ons laten misleiden door oppervlakkige media en sociale media.

Het is een oproep om niet apathisch te zijn, maar op pad gaan, net als Anansi, vol vertrouwen en met lef, wetend dat je zelfs de machtigste leeuw en de sterkste olifant te slim af kunt zijn, als je werkelijk verbinding zoekt, vanuit je hart, met de ander en met hierboven.

Amen.

print this article   |   share this article on:

More articles from Kathleen Ferrier

’Ze is nooit moe’ Dubbelinterview FD (24 June 2021) Artikel van Astrid Theunissen in het FD op 24 november 2020: Gesprek met Kathleen Ferrier en haar zoon Ezra Ferrier de BoerContentspecialist Ezra Ferrier de Boer (29) is de jongste zoon van mensenrechtenvoorvechter Kathleen Ferrier (63), voormalig CD...  |  read blog »

China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van Covid-19 (19 April 2020) China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van de Covid-19.   Zaterdag 18 April was een gitzwarte dag voor Hongkong. 14 vooraanstaande pro-democratie leiders werden gearresteerd  12 mannen en 2 vrouwen. Onder hen journ...  |  read blog »

Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie (20 August 2019) Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie Nieuwsbericht | 20-08-2019 | 16:00 Den Haag, 15 augustus 2019 – Op voordracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is Kathleen Ferrier (1957) voor een periode van vier jaar...  |  read blog »

Hongkong vergt gezamenlijke China Strategie (14 August 2019) Hongkong vergt gezamenlijke China-strategie democatische wereld     De grimmige situatie in Hongkong vraagt om een gezamenlijke China-strategie van de democratische wereld; eerst op korte, maar ook op langere termijn. Dit raakt ook de NA...  |  read blog »

In Suriname is het altijd halfdrie. (08 January 2019) In Suriname is het altijd halfdrie De klok op de toren van het ministerie van Financiën in Paramaribo wijst al jaar en dag halfdrie. Hij staat stil - en dat op een voorname plek in de stad: het centraal gelegen Onafhankelijkheidplein, waara...  |  read blog »